Атап айтқанда, ҚР Энергетика министрінің 2015 жылғы 25 ақпандағы № 143 бұйрығымен бекітілген электр энергиясын пайдалану қағидаларына (бұдан әрі – қағидалар) сәйкес электрмен жабдықтау желілеріне қосылуға техникалық шарттарды беру мерзімдері қысқартылды. Құрылыс-монтаж жұмыстарына рұқсат алу қажеттілігі алынып тасталды. Енді жобалаушыға жұмыстың басталғаны туралы хабарламаны мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау басқармасына электронды түрде жіберу жеткілікті. Бұдан басқа, мемлекеттік энергетикалық қадағалау және бақылау органынан электр желілеріне қосылуға рұқсат алу қажеттілігі алынып тасталды. Энергиямен жабдықтаушы ұйыммен электрмен жабдықтау шартын жасасудың бір апталық мерзімі үш күнге дейін қысқартылды.
Осыған байланысты, құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізу шеңберінде “Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитетінің Түркістан облысы бойынша аумақтық департаменті” ММ (бұдан әрі – Департамент) электрмен жабдықтау жүйесіне қосылу тәртібін түсіндіреді.
Қазақстан Республикасының аумағында энергия өндіруші, энергия беруші, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар мен тұтынушылардың электр энергиясын пайдалану тәртібі жоғарыда көрсетілген қағидалармен айқындалады.
Электр желісіне қол жеткізу үшін энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйым көп пәтерлі құрылыстарда тұратын тұтынушыларды қоспағанда, әрбір тұтынушыға техникалық шарттар береді.
Қағидалардың 12-тармағына сәйкес қосылуға арналған техникалық шарттарды энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйым мынадай жағдайларда береді:
жаңадан енгізілетін немесе реконструкцияланатын Электр қондырғыларын энергия беруші (энергия өндіруші) ұйымның электр желілеріне қосу;
бұрын берілген техникалық шарттарда көрсетілген қуаттан тұтынылатын электр қуатын ұлғайту;
сыртқы электрмен жабдықтау схемасының өзгеруі;
тұтынушының электр энергиясын қабылдағыштарын электрмен жабдықтау сенімділігі санатының өзгеруі.
Электр желілеріне қосылуға арналған техникалық шарттар тұтынушыға Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтінім негізінде беріледі.
Қағидалардың 13-тармағына сәйкес: “энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйым тұтынушыдан өтінім алғаннан кейін жаңадан енгізілетін немесе реконструкцияланатын Электр қондырғыларын қосуға арналған техникалық шарттарды мынадай мерзімдерде береді:
қуаты 200 киловатқа (бұдан әрі – кВт) дейін – 5 жұмыс күні ішінде;
қуаты 200 – ден 1000 кВт-қа дейін-10 жұмыс күні ішінде;
15 жұмыс күні ішінде”.
Салынып жатқан объектілерді электрмен жабдықтау үшін тұтынушыға құрылыс кезеңінде уақытша техникалық шарттар беріледі.
Техникалық шарттарды беру энергия беруші ұйымның электр желілеріне немесе энергия өндіруші ұйымның электр қондырғыларына қосудың техникалық мүмкіндігі болған жағдайда жүзеге асырылады.
Техникалық шарттарды беру және қайта ресімдеу үшін ақы алынбайды.
Қағидалардың 17-тармағында тұтынушыны энергия беруші ұйымның электр желілеріне немесе энергия өндіруші ұйымның электр қондырғыларына қосуға арналған техникалық шарттардың мәтінінде қамтылған талаптар көрсетілген.
Электр желісіне қосылуға өтініш берген тұтынушыларға Қағидалардың 17-тармағында көрсетілгендерден басқа қосымша талаптар қою заңсыз екенін атап өтеміз.
Тұтынушылардың электр қондырғыларын салуға, реконструкциялауға немесе жаңғыртуға арналған жобалау құжаттамасы құрылыс-монтаждау жұмыстары басталғанға дейін техникалық шарттарды берген энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйыммен келісіледі.
Электр қондырғыларының жобалық шешімдерін келісу олардың берілген техникалық шарттарға сәйкестігі тұрғысынан мынадай мерзімдерде жүзеге асырылады:
қуаты 200 кВт дейінгі электр қондырғыларына – 3 жұмыс күні ішінде;
қуаты 200 кВт – тан 1000 кВт-қа дейінгі электр қондырғыларына-7 жұмыс күні ішінде;
қуаты 1000 кВт жоғары электр қондырғыларына-12 жұмыс күні ішінде.
Техникалық шарттардан ауытқулар анықталған кезде техникалық шарттарды берген ұйым дәлелді негіздемемен қоса жобалық құжаттаманы тұтынушыға пысықтауға қайтарады.
“Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы” ҚР Заңының (бұдан әрі – заң) (сәулет, қала құрылысы және (немесе) құрылыс қызметіне қатысты жұмыстарды (қызметтерді) орындау кезінде инженерлік инфрақұрылым объектілерін салу, жобалау, қайта жаңарту) талаптарымен негізделген жағдайлардан басқа, электр қондырғыларына кернеу беру туралы энергия беруші ұйымға жүгінген кезде тұтынушылар (жеке тұлғалар) үшін жобалық құжаттама талап етілмейтіндігін атап өтеміз.
Осыған байланысты, энергия беруші ұйымға жобалық құжаттама болмаған кезде тұтынушыға (жеке тұлғаға) кернеу беруден бас тарту, егер оның міндетті түрде болуы заңда көзделмеген болса, заңсыз.
Тұтынушы техникалық шарттарда көрсетілген талаптардың негізсіздігі туралы энергетикалық сараптама қорытындысының негізінде энергия беруші (энергия өндіруші) ұйымға осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес нысан бойынша техникалық шарттарды алуға өтінімді қайта береді.
Энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйым тұтынушы анықталған кемшіліктерді жойғаннан кейін электр қондырғыларын тұрақты пайдалану үшін өзінің электр желілеріне қосады.
Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалануға беру кезінде энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйымның кернеу беруі мынадай мерзімдерде жүргізіледі:
энергия беруші немесе энергия өндіруші ұйым электр энергиясын сыртқы қосуды және коммерциялық есепке алу жүйесін пайдалануға беру мүмкіндігі туралы қорытындымен бірге тексеруді – тұтынушы электр қондырғыларын қосуға арналған материалдарды ұсынғаннан кейін 1 (бір) жұмыс күні ішінде жүзеге асырады;
энергиямен жабдықтаушы ұйым энергия беруші (энергия өндіруші) ұйымды электрмен жабдықтау шартын жасасу туралы хабардар етеді – 1 (бір) жұмыс күні ішінде;
энергия беруші (энергия өндіруші) ұйым тұтынушының электр қондырғыларына кернеу беруді – электрмен жабдықтау шартына қол қойылғаннан кейінгі 1 (бір) жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.
Тұтынушыға электр энергиясын қосу және босату коммерциялық есепке алу жүйесі болған кезде ғана жүзеге асырылады.
“Әкімшілік құқық бұзушылық туралы” Қазақстан Республикасы кодексінің 172-бабының 6-тармағында энергиямен жабдықтаушы ұйымның тұтынушымен энергиямен жабдықтаудың жеке шартын жасасудан бас тартқаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделгенін атап өтеміз.
